Bruno Latour over de Moderniteit

Bruno Latour geldt vandaag als een van de meest invloedrijke stemmen in het debat over de ecologische kwestie. Op 9 oktober 2022 vernamen we het droeve nieuws dat de Franse filosoof en socioloog op 75-jarige leeftijd aan de gevolgen van kanker was overleden. Latour was de laatste jaren bij het brede publiek bekend geraakt als een activist-filosoof die pleitte voor een radicaal nieuwe relatie tussen mens en planeet. Zijn ideeën over politieke vernieuwing, vooral zijn pleidooi voor een ‘Parlement der Dingen’, kregen de voorbije jaren veel aanhang. Steeds opnieuw confronteert Latour ons met de beperkingen van de bestaande vormen van politieke vertegenwoordiging in het licht van nieuwe ecologische uitdagingen. Politiek bedrijven in het ‘Nieuwe Klimaatregime’ is niet louter een aangelegenheid voor professionele volksvertegenwoordigers maar gaat daarentegen om het identificeren, bijeenbrengen en een stem geven aan het collectief van actoren waarmee we samenleven en waarvan we afhankelijk zijn. In het huidige essay behandel ik de intellectuele krachttoer die de volle erkenning van planten en dieren, zeeën en wouden als ‘actanten’ met eigen belangen in de eerste plaats heeft mogelijk gemaakt. Meer specifiek bespreek ik de moderniteitskritiek die Latour heeft uitgewerkt in Wij zijn nooit modern geweest, zijn filosofische magnum opus. Aangezien Latours moderniteitskritiek enkel kan worden begrepen tegen de achtergrond van zijn eerdere studies in het domein van de wetenschapssociologie, bied ik eerst een korte schets van Latours vroege werk. Afsluiten doe ik met een kort overzicht van Latours politiek-ecologisch georiënteerd werk uit recentere jaren, waarbij vooral zijn essay Waar kunnen we landen? Politieke Oriëntatie in het Nieuwe Klimaatregime nader wordt toegelicht.