Abstract :
[en] This article contributes to the study of the teaching of the Italian language in Belgium during the 16th century by retracing the editorial history of a renowned plurilingual manual: Noël de Berlaimont’s Colloquia et dictionariolum. The method adopted here is a didaxological approach, i.e. considering the manual in its publishing context as a privileged witness of the didactical practices of the time. After dealing with the diffusion of the manual in the Dutch-speaking area, notably the cities of Antwerp and Leuven, the focus is on an example edited in the French-speaking city of Liège in 1589. A different city from the mercantile and cosmopolitan Antwerp and Leuven, but where cultural policies and foreign languages and cultures had a predominant place. By considering the circumstances in which it was published, it was discovered that in the Principality of Liège plurilingualism was a common practice, where Italian was present with other European languages: for commercial but also for cultural reasons at the court of the prince-bishops, especially with Gerard of Groesbeck and Ernest of Bavaria. In this context, the Colloquia were probably a valid linguistic support for both merchants and scholars.
[fr] Cet article contribue à l’étude de l’enseignement de la langue italienne en Belgique au XVIe siècle en retraçant l’histoire éditoriale d’un manuel plurilingue renommé les Colloquia et dictionariolum de Noël de Berlaimont. La méthode adoptée ici est une approche didaxologique, qui consiste à considérer le manuel dans son contexte éditorial comme un témoin privilégié des pratiques didactiques de l’époque. Après avoir traité la diffusion du manuel dans l’espace néerlandophone, notamment dans les villes d’Anvers et de Louvain, l’accent est mis sur un exemple édité dans la ville francophone de Liège en 1589. Une ville différente des villes marchandes et cosmopolites d’Anvers et de Louvain, mais où les politiques culturelles et les langues et cultures étrangères avaient une place prépondérante. En considérant les circonstances dans lesquelles il a été publié, on découvre que dans la Principauté de Liège, le plurilinguisme était une pratique courante. L’italien était présent avec d’autres langues européennes pour des raisons commerciales mais aussi culturelles à la cour des princes-évêques, notamment avec Gérard de Groesbeck et Ernest de Bavière. Dans ce contexte, les Colloquia constituaient probablement un support linguistique valable tant pour les marchands que pour les savants.
[nl] Dit artikel draagt bij tot de studie van het Italiaanse taalonderwijs in België in de 16e eeuw door de redactionele geschiedenis te schetsen van een vermaard meertalig leerboek: de Colloquia et dictionariolum van Noël de Berlaimont. De hier gevolgde methode is een didaxologische benadering, die erin bestaat het handboek in zijn redactionele context te beschouwen als een bevoorrechte getuige van de didactische praktijken van die tijd. Na de verspreiding van het handboek in het Nederlandstalige gebied, met name in de steden Antwerpen en Leuven, zal de aandacht worden toegespitst op een voorbeeld dat in 1589 in de Franstalige stad Luik werd gepubliceerd. Dit was een andere stad dan de mercantiele en kosmopolitische steden Antwerpen en Leuven, maar wel een stad waarin cultuurpolitiek en vreemde talen en culturen een prominente plaats innamen. Gezien de omstandigheden waarin het werd gepubliceerd, ontdekken we dat meertaligheid in het Prinsbisdom Luik een gangbare praktijk was. Het Italiaans was samen met andere Europese talen om commerciële maar ook culturele redenen aanwezig aan het hof van de prins-bisschoppen, met name bij Gerard van Groesbeck en Ernest van Beieren. In deze context vormden de Colloquia waarschijnlijk een geldige taalkundige steun voor zowel kooplieden als geleerden.
