Abstract :
[en] In the eighteenth century, literary journals have set a specific relationship with their readers. By publishing letters from the public and by answering to their demands (or not), the journalists have established a readers’ community that share a common cultural universe. This article aims at analyzing the relationship between the antiphilosophe François-Xavier de Feller and the readership of his Journal historique et littéraire. The journalist, who wishes to fight against the philosophes and to spread his own radical ideas above all, has however taken his public’s capacity of reaction into account. This article will question the mechanisms of this relationship by considering the letters from the public to the editor but also Feller’s own addresses to his readership published in the journal. Even if he refuses the idea that every man is able to use his own critical reason, the journalist has been influenced by his readership but, more importantly, he has maintained in his public a new form of criticism, radically opposed to the ideas of Enlightenment.
[fr] Au XVIIIe siècle, les périodiques littéraires ont entretenu avec leur public un rapport particulier. En publiant les lettres du lectorat, en répondant (ou pas) à ses demandes, les journalistes créent une communauté de lecteurs qui partagent un univers culturel commun. Cet article a pour objectif d’analyser le rapport établi entre l’antiphilosophe François-Xavier de Feller et le lectorat de son Journal historique et littéraire. Le journaliste, qui souhaite avant tout combattre les philosophes et diffuser ses idées radicales, tient néanmoins compte de la capacité de réaction du public. Ce sont les mécanismes de cette relation que nous interrogeons par l’intermédiaire du courrier des lecteurs mais également des nombreux avis publiés dans le Journal. Même s’il refuse l’idée que chaque homme a la capacité de faire usage de sa raison critique, le journaliste a été influencé par son lectorat mais a surtout entretenu chez celui-ci une autre forme de critique, radicalement opposée au mouvement des Lumières.
[nl] In de 18de eeuw hebben de litteraire tijdschriften een bijzondere relatie met hun lezerspubliek gehad. Door de brieven van hun lezers te publiceren, door hun vragen te beantwoorden of niet, creëren de journalisten een lezersgemeenschap die een gemeenschappelijke culturele wereld delen. Dit artikel heeft als doel de analyse van de relatie tussen de antiphilosophe François-Xavier de Feller en het lezerspubliek van zijn Journal historique et littéraire. De journaliste wil eerst tegen de philosophes vechten en zijn radicale ideeën verspreiden maar hij heeft toch met het reactievermogen van het publiek rekening gehouden. We studeren de mechanismen van deze relatie via de lezersbrieven maar ook via talrijke meningen gepubliceerd in het Journal. Ook al weigert hij het idee dat elk mens het vermogen heeft om zijn kritische rede te gebruiken, was de journaliste beïnvloed door zijn lezerspubliek maar hij heeft vooral een andere vorm van kritiek gehouden bij zijn lezerspubliek. Deze staat volledig haaks op de Verlichting ideeën.
